Του μέλους Μάνου Κασσωτάκη
Αν αναλογιστεί κανείς ότι η καθαρή έννοια της λέξης “derby” σημαίνει την αναμέτρηση μεταξύ δυο ομάδων της ίδιας πόλης, τότε αναμφισβήτητα δεν υπάρχει μεγαλύτερο ντέρμπι στον κόσμο από το “Old Firm”.
Η αντιπαλότητα των οπαδών των δύο ομάδων ξεπερνά τα ποδοσφαιρικά πλαίσια, έχοντας τις ρίζες της σε βαθιές θρησκευτικές αλλά και πολιτικές αντιπαραθέσεις, διαμορφώνοντας μια κατάσταση απύθμενου μίσους.
Και να σκεφθεί κανείς ότι το πρώτο παιχνίδι της Celtic ήταν ένα φιλικό με τη Rangers το 1888 και σύμφωνα με μια θεωρία ο όρος “Old Firm” που χαρακτηρίζει τις δυο ομάδες γεννήθηκε τότε. Μια εφημερίδα έγραψε ότι οι παίκτες των δυο ομάδων τα πήγαιναν τόσο καλά μεταξύ τους, στο συγκεκριμένο παιχνίδι, λες και ήταν παλιά φιλαράκια ( “old firm friends”) !
Σύμφωνα πάντως με τον William J. Murray ( γνωστό συγγραφέα και πρόεδρο του Συνασπισμού Ελευθερίας της Θρησκείας-ενός συντηρητικού οργανισμού που εδρεύει στην Ουάσινγκτον ) ο όρος προέρχεται από τα κέρδη που αποκόμιζαν οι δύο ομάδες από την αντιπαλότητά τους, όταν το ποδόσφαιρο έκανε τα πρώτα του βήματα. Υποδήλωνε δηλαδή με απέχθεια ότι οι δύο ομάδες είναι κάτι σαν “συνεταιράκια ” .
Τo “ Old Firm “ είναι ο απόλυτος δυνάστης του σκοτσέζικου ποδοσφαίρου. Οι δύο ομάδες μοιράζονται μεταξύ τους 96 πρωταθλήματα και 68 κύπελλα Σκοτίας, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι η Rangers είναι η ποδοσφαιρική ομάδα με τα περισσότερα τρόπαια στον κόσμο ( 115 ), με τη Celtic να είναι Τρίτη με 92! Για την ιστορία να σημειώσουμε ότι στη δεύτερη θέση είναι η Linfield της Β. Ιρλανδίας με 100.
Στην Ευρώπη το εκτόπισμα της Celtic είναι σαφώς μεγαλύτερο καθώς οι “bhoys” έγιναν η πρώτη βρετανική ομάδα πού πήρε το κύπελλο πρωταθλητριών το 1967, ενώ έπαιξε άλλον ένα τελικό το 1970 και έναν τελικό uefa το 2003.
Οι “gers” έχουν να αντιπαραθέσουν μόνο ένα κύπελλο κυπελλούχων το 1972.
Οσον αφορά τις μεταξύ τους αναμετρήσεις, οι δύο αντίπαλοι έχουν παίξει 395 φορές μέχρι τώρα. Η Rangers έχει 157 νίκες, η Celtic 143, ενώ 95 παιχνίδια έχουν λήξει ισόπαλα.
Οι οπαδοί της Rangers ανήκουν παραδοσιακά στους διαμαρτυρόμενους, ενώ οι αντίστοιχοι της Celtic-όχι απαραίτητα πάντως- στους καθολικούς. Οι δεσμοί της Celtic με την Ιρλανδία είναι μεγάλοι, με συνέπεια πολλοί οπαδοί της να ανήκουν στις τάξεις των ρεπουμπλικανών, ερχόμενοι σε ευθεία αντιπαράθεση με τους κυβερνητικούς της Rangers.
Ενδεικτικό της σχέσης της Celtic με την Ιρλανδία είναι ότι στο Celtic Park μαζί με τη σκοτσέζικη, κυματίζει και η σημαία της Ιρλανδίας. Οταν κάποτε η σκοτσέζικη ομοσπονδία ζήτησε απο τους “κέλτες” να βγάλουν τη συγκεκριμένη σημαία με το αιτιολογικό ότι : “ είστε σκοτσέζικος σύλλογος όχι ιρλανδικός” η απάντηση των “bhoys” ήταν αποστομωτική : “ αν φύγει η ιρλανδική σημαία, θα φύγουμε κι εμείς από το πρωτάθλημά σας” !
Το αντίκτυπο που έχει το “Old Firm” στην κοινωνική, πολιτική, πολιτιστική και οικονομική ζωή της Σκοτίας δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο.
Ενδεικτικό είναι ότι η ύπαρξή του αποφέρει 120 εκατομμύρια λίρες στην οικονομία της Σκοτίας, γι’ αυτό και η κατά καιρούς προσπάθειες των δυο να μεταπηδήσουν στην αγγλική premier league, μόνο θετικά δεν αντιμετωπίζονται.
Η αλήθεια είναι ότι τα κέρδη των δύο άσπονδων εχθρών θα εκτοξεύονταν σε σημείο να κοντράρουν οικονομικά ομάδες κολοσσούς, όμως το σκοτσέζικο πρωτάθλημα θα μαράζωνε κι ο χαρακτήρας του θα αλλοιωνόταν δραματικά.
Πιστές στις παραδόσεις τους οι δύο ομάδες δύσκολα αλλάζουν προπονητές. Σε 138 χρόνια ιστορίας μόνο 14 προπονητές έχουν κάτσει στον πάγκο της Rangers, ενώ η Celtic μετρά 18 προπονητές σε 123 χρόνια ύπαρξης.
Οταν ο Graeme Souness έγινε το 1986 παίκτης-προπονητής της Rangers κατάργησε ένα παράξενο έθιμο, σύμφωνα με το οποίο απαγορεύοταν για παίκτη των “gers” να έχει μούσι ή μουστάκι!
Τρία χρόνια αργότερα ο Souness διέπραξε το...υπέρτατο ατόπημα όταν πήρε στην ομάδα το Mo Johnson, ένα πρώην παίκτη της Celtic και γνωστό καθολικό. Αν και υπήρξαν παλιότερα καθολικοί στις τάξεις των Rangers, ωστόσο η παραβίαση του άγραφου κανόνα, που απαγόρευε σε καθολικό να φορέσει τη μπλέ φανέλα ήταν ανεπίτρεπτη, ειδικά για ένα παίκτη του διαμετρήματος του Mo Johnson. Η ζωή του παίκτη έγινε πραγματική κόλαση, καθώς έγινε αντικείμενο μίσους στις τάξεις των οπαδών και των δύο ομάδων.
Το “Old Firm” έχει γνωρίσει και μεγάλες τραγωδίες. Ηταν 5 Δεκεμβρίου του 1931 στο κατάμεστο απο 75.000 θεατές Ibrox , όταν στο 50ο όταν ο γκολκήπερ της Celtic John Thomson πήγε στη μπάλα ταυτόχρονα με τον επιθετικό της Rangers Sam English. H ηρωική έξοδος στοίχισε τη ζωή του νεαρού τερματοφύλακα, όταν υπέστη κάταγμα κρανίου στη συγκρουσή του με το γόνατο του επιθετικού των Rangers. Για την ιστορία το ματς έληξε 0-0 ,ο 22χρονος τερματοφύλακας άφησε την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο. Ηταν απο τα μεγαλύτερα ταλέντα της σκοτίας, διεθνής έχοντας παίξει 210 παιχνίδια με τη Celtic.
Το Ibrox έγινε ο τόπος μιάς άλλης τραγωδίας το 1971. Ηταν 2 Ιανουαρίου όταν η Celtic άνοιξε το σκορ στο 89ο. Απογοητευμένοι οπαδοί των γηπεδούχων άρχισαν να αποχωρούν όταν στις καθυστερήσεις η Rangers ισοφάρισε.
Καθώς το πλήθος αποχωρούσε, τα κιγκλιδώματα κατάρρευσαν με τραγικό απολογισμό 66 νεκρούς και πανω απο 200 τραυματίες.
Αυτό οδήγησε στην βελτίωση και ανακατασκεύη του Ibrox, που είναι σήμερα ένα γήπεδο 5 αστέρων.
Οι διοικήσεις πάντως των δύο ομάδων έχουν συνεργαστεί αρκετές φορές στην προσπάθειά τους να καταστείλουν το μίσος που υπάρχει μεταξύ των οπαδών τους κι έχουν γίνει τεράστια βήματα προόδου.
Το “ Old Firm” είναι το απόλυτο ποδοσφαιρικό ντέρμπι, με το πάθος να ξεχειλίζει σε κάθε αναμέτρηση των δύο γιγάντων της Γλασκόβης.
--------------------------------AΦΙΕΡΩΜΑ
Ένα αφιέρωμα στο ''old firm'', το σημαντικότερο ντέρμπι μίσους του πλανήτη.
Καθολικοί εναντίον προτεσταντών, στο μεγαλύτερο ντέρμπι μίσους του πλανήτη.
Είναι μία αναμέτρηση που ''παντρεύει'' το ποδόσφαιρο με την πολιτική, τη θρησκεία και την ιστορία.
Είναι ένα ''μείγμα'' θρησκευτικών και κοινωνικοπολιτικών διαφορών , που εκφράζονται μέσα στις τέσσερις γραμμές του γηπέδου.
Το ''Old Firm'', δηλαδή το ντέρμπι ανάμεσα στους Ρέιντζερς και τη Σέλτικ, παραδοσιακά χωρίζει στα δύο τη Γλασκόβη και φέρνει στην επιφάνεια μία κόντρα που κρατά αιώνες.
Οι Ρέιντζερς ιδρύθηκαν το 1873 και άμεσα οι υποστηρικτές της , έγιναν οι κύριοι εκφραστές επιθέσεων κατά Ιρλανδών μεταναστών στη Σκοτία, ανθρώπων που έτρεφαν συμπάθεια προς τη Σέλτικ.
Η Σέλτικ, είχε πλήθος Ιρλανδών μεταναστών υποστηρικτών, που είχαν εγκαταλείψει το Μπέλφαστ, για να αναζητήσουν μία καλύτερη ''τύχη'' στη Σκοτία.
Οι Προτεστάντες και οι Ενωτικοί, που ήθελαν τη Σκοτία υπό την σκέπη της Μεγάλης Βρετανίας, ταυτίστηκαν με τους ''Billy Boys'', τους πιο φανατικούς και ''πολεμοχαρείς'' οπαδούς των Ρέιντζερς, με σκοπό να ''καθαρίσουν'' τη Γλασκόβη από τα ''ξενόφερτα'' στοιχεία.
Αυτός ο ''ιερός πόλεμος'' πήρε τρομακτικές διαστάσεις και μάλιστα υπήρχε περίοδος, που οι οπαδοί των Ρέιντζερς, σκορπούσαν τις στάχτες των θυμάτων τους, στο γήπεδο του συλλόγου, ''Άιμπροξ Παρκ''.
Η Σέλτικ ιδρύθηκε το 1888 και στις 25 του Μάη εκείνης της χρονιάς, επιβλήθηκε με 5-2 των Ρέιντζερς, στο πρώτο ''old firm'' της ιστορίας.
Στο γήπεδό της, ''Σέλτικ Παρκ'', κυριαρχούν οι ιρλανδικές σημαίες και θαρρείς πως αυτή η ομάδα αγωνίζεται σε λάθος χώρα.
Κυριαρχεί το πράσινο χρώμα, ενώ λανθασμένη επιλογή για κάποιον που θα επισκεφθεί την έδρα της Σέλτικ είναι αυτή του πορτοκαλί.
Ρωτήστε και τον Γιώργο Σαμαρά, που τόλμησε να φορέσει πορτοκαλί παπούτσια σε μία αναμέτρηση και αποδοκιμάστηκε έντονα από τους οπαδούς της ομάδας.
Το πορτοκαλί, εκφράζει τους ''Όραντζμεν'', το φανατικότερο και δημοφιλέστερο τάγμα προτεσταντών του πλανήτη και είναι χρώμα μη αποδεκτό στο ''σπίτι'' των ''Bhoys''.
Η αντιπαλότητα ανάμεσα στους δύο συλλόγους, πολλές φορές έχει ξεπεράσει τα όρια και έχει εκφραστεί με ποικίλους και άκρως βάναυσους τρόπους.
Τα θύματα εξάλλου δεν είναι λίγα στις συμπλοκές των οπαδών των δύο ομάδων.
Το 1996, ο 23χρονος Προτεστάντης, Τζέισον Κάμπελ, έκοψε το λαιμό του 16χρονου, Μαρκ Σκοτ, επειδή απλά φορούσε μία φανέλα της Σέλτικ.
Ο Κάμπελ διατήρησε την οικογενειακή παράδοση, αφού τη δεκαετία του '70, ο πατέρας και ο θείος του, είχαν ''κλέψει'' την παράσταση.
Οπλισμένοι από θρησκευτικό και πολιτικό φανατισμό είχαν κάψει δύο ιρλανδέζικες παμπ στη Γλασκόβη, γεμάτες κόσμο.
Είχαν καταδικαστεί σε ισόβια και τα ''κατορθώματά'' τους είναι ακόμη ''talk of the town''.
Το να αγωνισθεί ένας καθολικός στους Ρέιντζερς ή ένας προτεστάντης στη Σέλτικ, ακουγόταν στο παρελθόν ως ανέκδοτο.
Όμως τελικά έγινε και οι αντιδράσεις ήταν πρωτόγνωρες.
JUDAS - JOHNSTON
Ο Μο Τζόνστον γεννήθηκε στις 13 Απρίλη του 1963, στη Γλασκόβη και αγωνίσθηκε με τους ''Κέλτες'' από το 1984 μέχρι το 1987.
Ήταν δεινός σκόρερ και σημείωσε σε 140 συμμετοχές 52 τέρματα, κερδίζοντας την αγάπη και το σεβασμό του κοινού του ''Σέλτικ Παρκ''.
Αντιθέτως, οι οπαδοί των Ρέιντζερς, τον μισούσαν, αφού στον τελικό κυπέλλου του 1986, χτύπησε τον αγαπημένο τους, Στιούαρτ Μονρό, και στη συνέχεια μπροστά στη εξέδρα τους έκανε το σταυρό του.
Από το 1987 μέχρι το 1989 αγωνίσθηκε στη Γαλλία, με τη φανέλα της Ναντ, όμως η Σέλτικ επεδίωξε την επιστροφή του.
Ο Τζόνστον τότε είχε δηλώσει πως αν επέστρεφε στη Σκοτία, θα αγωνιζόταν μόνο στη Σέλτικ της καρδιάς του, όμως τελικά μία αστρονομική πρόταση των Ρέινζερς, τον έκανε κάτοικο του ''Άιμπροξ Παρκ''.
Οι οπαδοί των Ρέιντζερς έκαιγαν τα εισιτήρια διαρκείας, ως ένδειξη διαμαρτυρίας, μπροστά σε τηλεοπτικές καμερες, αφού στο ''στενό'' τους μυαλό δεν χωρούσε το γεγονός πως ένας καθολικός θα φορούσε τη φανέλα της ομάδας τους.
Οι οπαδοί της Σέλτικ, χαρακτήρισαν τον Τζόνστον, ''Ιούδα'', αλλά δεν έμειναν μόνο στα λόγια και στις αποδοκιμασίες.
Ο ''Ιούδας'' δέχθηκε απειλές για τη ζωή του και αναγκάστηκε να μετακομίσει στο Εδιμβούργο, ενώ άνδρες ασφαλείας τον συνόδευαν σχεδόν όπου και αν πήγαινε.
Δεν κατάφερε όμως τελικά να γλυτώσει από το μένος των καθολικών, που έκαψαν το σπίτι του και ξυλοκόπησαν άσχημα τον πατέρα του.
Ο Μο Τζόνστον αγωνίσθηκε από το 1989 μέχρι το 1991 στους ''Τζερς'' και σε 100 συμμετοχές σημείωσε 46 τέρματα.
Παρά τις εκπληκτικές του επιδόσεις εντός αγωνιστικών χώρων, η ιστορία του απένειμε τον τίτλο του μεγαλύτερου ποδοσφαιρικού ''προδότη''.
Πριν από τον Τζόνστον υπήρξαν και άλλοι ποδοσφαιριστές που τόλμησαν να αλλάξουν ''στρατόπεδο'', όμως στην περίπτωσή του οι αντιδράσεις των οπαδών και των δύο ομάδων ήταν πρωτοφανείς.
Τελευταίος ''Ιούδας'' είναι ο Κένι Μίλερ, που αγωνίσθηκε στους Ρέιντζερς από το 2000 μέχρι το 2001, στη συνέχεια αγωνίσθηκε στη Σέλτικ τη σεζόν 2006-2007, για να επιστρέψει στους ''μπλε'' το 2008 όπου και αγωνίζεται μέχρι σήμερα.
Συνολικά έχουν πραγματοποιηθεί 388 ''old firm'' και οι ''Τζερς'' μετρούν 155 νίκες έναντι 140 των ''bhoys'', ενώ 93 παιχνίδια δεν έχουν αναδείξει νικητή.
Η μεγαλύτερη προσέλευση θεατών σε ένα «Old firm» είναι οι 132.850 θεατές στον τελικό του Κυπέλλου Σκωτίας το 1969, που φιλοξενήθηκε στο ''Χάμπντεν Παρκ''.
Είναι ένα ντέρμπι μίσους, περηφάνιας και εγωισμού, που χωρίζει την βιομηχανική Γλασκόβη στα δύο.
Απάντηση για το ποιος είναι ''αφεντικό'' στην πόλη, ακόμη δεν έχει δοθεί, αφού κανείς στα δύο ''στρατόπεδα'' δεν πρόκειται ποτέ να παραδεχθεί την ανωτερότητα του αντιπάλου.
Οι οπαδοί των Ρέιντζερς έχουν να λένε πως η ομάδα τους έχει τους περισσότερους εγχώριους τίτλους, ενώ αυτοί της Σέλτικ περηφανεύονται για τα ευρωπαϊκά κατορθώματα του συλλόγου , με κορυφαία στιγμή , την κατάκτηση του Κυπέλλου Πρωταθλητριών, το 1967, απέναντι στην ιστορική Ίντερ του Ελένιο Ερέρα.
Η ιστορία πάντως λέει πως το ''old firm'' είναι χωρίς αμφιβολία το παιχνίδι της χρονιάς.
Είναι η στιγμή της καταξίωσης και της υστεροφημίας, αφού ο νικητής εκτός από τους τρεις βαθμούς, κατακτά και το σεβασμό του μισητού αντιπάλου.